Neanderthalers in Europa leden kort voor het uitsterven van de soort, zo’n 40.000 jaar geleden, aan tuberculose (TBC). Deze ontdekking kan uitwijzen waardoor de soort precies is verdwenen.
In 1932 onderzocht natuuronderzoeker János Dancza de Suba-lyuk-grot in het Bükk-gebergte in Noord-Hongarije. Daarbij vond hij de botten van twee Neanderthalers. Het was een sensatie, want in Hongarije waren nooit eerder overblijfselen van de soort gevonden. En er waren nog meer verrassingen.
Twee nieuwe onderzoeken duiden erop dat de botten sporen bevatten van een ernstige besmettelijke ziekte die mogelijk heeft bijgedragen aan het verdwijnen van de Neanderthalers. Twee internationale onderzoeksteams vonden zogeheten lytische laesies bij beide Neanderthalers: een jonge vrouw en een kind van drie of vier jaar. De laesies waren veroorzaakt door verlies van botmassa en zelfs gaatjes in de botten.
Door de locatie van de gaatjes – aan de binnenkant van de schedel bij het kind en in de ruggengraat bij de vrouw – vermoedden de onderzoekers dat tbc de oorzaak was. Verdere botanalyses van de twee duidden op sporen van DNA van M. tuberculosis, de bacterie die tuberculose veroorzaakt, wat het vermoeden bevestigde.
Bizons kunnen dragers zijn geweest
Het resultaat verrast de onderzoekers omdat niemand ooit sporen van tbc heeft gevonden bij Neanderthalers. Waar de infectie vandaan kwam, is nog onduidelijk. Uit eerder onderzoek blijkt echter dat bizons in die tijd de ziekte bij zich droegen. De onderzoekers nemen daarom aan dat Neanderthalers de ziekte opliepen bij het jagen op en eten van de grote dieren.
Een koolstof-14-analyse laat bovendien zien dat de twee Neanderthalers respectievelijk 33.000 à 34.000 en 37.000 à 38.000 jaar geleden stierven – precies de periode waarin de menselijke soort uit Europa verdween. De onderzoekers zien tbc dan ook als een mogelijke verklaring voor het verdwijnen van Neanderthalers uit Europa.
De vondsten ondersteunen ‘de kans dat tbc bijdroeg aan het uitsterven van de Neanderthalers, en dit moet grondig worden onderzocht’, concluderen de onderzoekers in een rapport, dat net als de andere studie is gepubliceerd in het tijdschrift Tuberculosis.
Door Else Christensen
Bron: Historia
