Is tuberculose goed te behandelen?
In Nederland is tuberculose (TBC) meestal goed te behandelen. De behandeling van TBC bestaat uit verschillende medicijnen die voor een langere periode moeten worden ingenomen. Op deze manier worden alle TBC-bacteriën zo snel mogelijk gedood.
De behandeling van TBC bestaat uit twee fasen:
- Intensieve fase
De eerste fase van de behandeling heet de intensieve fase. Deze duurt ongeveer twee maanden. In deze periode worden de meeste bacteriën gedood. De patiënt slikt dan minimaal vier verschillende medicijnen. De meest gebruikte medicijnen bij TBC zijn: isoniazide, rifampicine, pyrazinamide en ethambutol. -
Continueringsfase
De tweede fase van de behandeling noemen we de continueringsfase. Deze fase is nodig, omdat een klein deel van de bacteriën veel moeilijker te doden is. De continueringsfase duurt ongeveer vier maanden. In deze periode gebruiken de meeste patiënten nog twee verschillende medicijnen, rifampicine en isoniazide.
Resistentie
De TBC-bacterie kan zich aanpassen aan de medicijnen die gebruikt worden voor de behandeling, waardoor ze minder goed of niet meer werken. De bacterie is dan resistent geworden. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer de medicijnen niet regelmatig genoeg zijn ingenomen, of wanneer de behandeling te vroeg is gestopt.
Verschillende niveaus van resistentie:
Bij rifampicine-resistente TBC (RR-TBC) en multiresistente TBC (MDR-TBC) is de TBC-bacterie resistent tegen een of twee van de krachtigste medicijnen tegen TBC (rifampicine en isoniazide).
Bij extensief-resistente TBC (XDR-TBC) is de bacterie resistent tegen rifampicine en vaak ook isoniazide én tegen tenminste twee van de sterkste medicijnen die bij de behandeling van RR-TBC en MDR-TBC worden gebruikt (één van de groep van medicijnen die de “fluorchinolonen” heet én bedaquiline of linezolid).
De behandeling van RR-TBC/MDR-TBC duurt vaak langer (zes tot twintig maanden) dan bij non-resistente TBC. De medicijnen die gebruikt worden hebben soms vervelende bijwerkingen en zijn duurder. Voor de behandeling van XDR-TBC zijn weinig medicijnen. De behandeling duurt vaak lang en de kans om te genezen is kleiner. RR-TBC/MDR-TBC en XDR-TBC komen in Nederland weinig voor.
Behandeling door de arts
Tijdens de behandeling neemt de TBC-patiënt de medicijnen meestal thuis in. De patiënt heeft regelmatig een afspraak bij de arts in het ziekenhuis of bij de GGD. Soms is er een (korte) ziekenhuisopname nodig. Voor de behandeling van RR-TBC/MDR-TBC en XDR-TBC én voor de behandeling van ingewikkelde andere vormen van TBC zijn er in Nederland nog twee speciale TBC-behandelcentra, in Nijmegen (Radboudumc) en in Haren bij Groningen (UMCG Beatrixoord).
Begeleiding door de TBC-verpleegkundige
TBC-patiënten in Nederland worden ook begeleid door een TBC-verpleegkundige van de GGD.
De verpleegkundige begeleidt de patiënt op de volgende manier:
- Het ontdekken van de ziekte TBC zorgt bij veel mensen voor onrust. De verpleegkundige geeft voorlichting en beantwoordt de vragen van de patiënt en van diens familie, vrienden en collega’s over de ziekte, de behandeling en de besmettelijkheid.
- De verpleegkundige voert contactonderzoek uit. Als een patiënt besmettelijke TBC heeft, zal de verpleegkundige samen met de patiënt een lijst maken van mensen met wie de patiënt contact heeft gehad. Bij deze mensen kan dan worden onderzocht of ze besmet zijn met de TBC-bacterie. Soms doet de verpleegkundige ook onderzoek om te kijken hoe de TBC-patiënt TBC heeft gekregen.
- De verpleegkundige let ook op het innemen van de medicijnen en bijwerkingen die de patiënt misschien krijgt. Het is erg belangrijk dat de patiënt de medicijnen elke dag op hetzelfde tijdstip inneemt, tot de behandeling helemaal is afgelopen. De kans is anders groot dat de TBC terugkomt. Ook kunnen de bacteriën zo resistent worden voor de medicijnen. Veel mensen vinden het moeilijk om elke dag medicijnen te slikken. Vooral als de klachten na een paar weken verdwijnen. Als het nodig is, ondersteunt de verpleegkundige de patiënt bij het innemen van de medicijnen.
- Op welke manier een patiënt begeleid wordt en hoe vaak er contact is tussen de patiënt en de verpleegkundige is bij elke patiënt anders. Het hangt af van wat de patiënt wil en wat de verpleegkundige nodig vindt.
Tuberculose over de hele wereld
Over de hele wereld krijgen elk jaar ruim 10 miljoen mensen de ziekte TBC. Bij maar twee derde van deze patiënten wordt de ziekte vastgesteld en een behandeling gestart. TBC is de meest dodelijke ziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie of virus: elk jaar sterven er over de hele wereld 1,3 miljoen mensen aan TBC.
